حقایق پشت پرده جایزه نوبل
اچ پی: پاییز به اسکاندیناوی رسید، یعنی فصل جایزه نوبل فرا رسیده است. اما این رویداد نیز مانند تمام وقایع تاریخی، نکات عجیب خودرا دارد.
تینا مزدکی_آغاز ماه اکتبر زمانی است که کمیته های نوبل در استکهلم و اسلو، گرد هم می آیند تا برندگان جوایز سالانه را اعلام کنند. در درجه اول، طبق معمول، جایزه نوبل در پزشکی یا فیزیولوژی است که روز دوشنبه توسط هیئت داوران موسسه کارولینسکا در پایتخت سوئد اعلام گردید. جوایز فیزیک، شیمی، ادبیات، صلح و اقتصاد با یک اعلام در هر روز هفته تا ۹ اکتبر ادامه خواهد یافت. اما چند نکته جالب در مورد نوبل وجود دارد.
ایده ای قویتر از دینامیت جوایز نوبل توسط آلفرد نوبل، تاجر و شیمیدان قرن نوزدهمی اهل سوئد بوجود آمد. او بیش از ۳۰۰ حق ثبت اختراع داشت، اما ادعای او برای شهرت پیش از جوایز نوبل، اختراع دینامیت با مخلوط کردن نیتروگلیسیرین با ترکیبی بود که ماده منفجره را پایدارتر می کرد. دینامیت به زودی در ساخت و ساز و معدن و همین طور در صنعت تسلیحات رایج شد.
در نهایت نوبل را به یک مرد بسیار ثروتمند تبدیل کرد. شاید این امر او را به فکر میراث خود نیز انداخت، برای اینکه در اواخر عمرش تصمیم گرفت از ثروت هنگفت خود برای تامین جوایز سالانه «به کسانی که در طول سال قبل بیشترین سود را به بشریت بخشیده اند» استفاده نماید. نخستین جوایز نوبل در سال ۱۹۰۱، پنج سال بعد از مرگ او اهدا شد. در سال ۱۹۶۸، ششمین جایزه برای اقتصاد توسط بانک مرکزی سوئد بوجود آمد. بااینکه متخصصان نوبل تاکید می کنند که جایزه اقتصاد از نظر فنی یک جایزه نوبل نیست، اما همیشه همراه با دیگران ارائه می شود.
صلح در نروژ به دلایلی که بطورکامل معین نمی باشد، نوبل تصمیم گرفت که جایزه صلح در نروژ و سایر جوایز در سوئد اهدا شود. مورخان نوبل گمان می کنند که تاریخ نظامی گری سوئد ممکنست عامل این تصمیم باشد. در طول زندگی نوبل، سوئد و نروژ در اتحادیه ای بودند که نروژی ها با اکراه بعد از حمله سوئدی ها به کشورشان در سال ۱۸۱۴ به آن پیوستند.
این امکان وجود دارد که نوبل فکر می کرد، نروژ مکان مناسب تری برای جایزه ای باشد که بمنظور «تشویق همکاری بین ملت ها» است. تا به امروز، جایزه صلح نوبل یک امر بطورکامل نروژی است و برندگان آن توسط کمیته نروژی انتخاب و اعلام می شود؛ بطوریکه جایزه صلح، مراسم خاص خودرا در ۱۰ دسامبر، سالگرد مرگ نوبل در اسلو، پایتخت نروژ دارد، در صورتیکه سایر جوایز در استکهلم اهدا می شود.
سیاست چه ربطی به «نوبل» دارد؟ جوایز نوبل هاله ای از قرار گرفتن فراتر از منازعه سیاسی را نشان میدهد که فقط بر منافع بشریت متمرکز است. خصوصاً جوایز صلح و ادبیات، که گاهی متهم به سیاسی شدن می شوند. منتقدان این سوال را مطرح می کنند که آیا برندگان بدین سبب انتخاب می شوند که کارشان واقعاً برجسته است یا به سبب همسویی با ترجیحات سیاسی داوران.
بررسی های دقیق برای جوایز برجسته می تواند شدید باشد، مانند سال ۲۰۰۹، زمانی که رییس جمهور باراک اوباما کمتر از یک سال بعد از روی کار آمدن برنده جایزه صلح شد. کمیته نوبل نروژ یک نهاد مستقل است که اصرار دارد تنها ماموریتش اجرای اراده آلفرد نوبل است. با این وجود، پیوندهایی با سیستم سیاسی نروژ دارد. این پنج عضو توسط پارلمان نروژ منصوب می شوند، بدین سبب ترکیب این هیئت منعکس کننده توازن قدرت در قوه مقننه است. برای جلوگیری از این تصور که جوایز تحت تأثیر رهبران سیاسی نروژ هستند، اعضای حاضر در دولت یا پارلمان نروژ از حضور در کمیته منع می شوند. با این وجود، این رویداد همیشه توسط کشورهای خارجی مستقل تلقی نمی گردد. زمانی که لیو شیائوبو، مخالف زندانی چین، جایزه صلح را در سال ۲۰۱۰ به دست آورد، پکن با توقف مذاکرات تجاری با نروژ پاسخ داد و بعد از آن سالها طول کشید تا روابط نروژ و چین احیا شود.
طلا و شکوه یکی از دلیلهای معروف بودن جوایز این است که با مقدار زیادی پول نقد همراه هستند. بنیاد نوبل که مدیریت جوایز را بر عهده دارد، امسال مبلغ جایزه را ۱۰ درصد به ۱۱ میلیون کرون یعنی حدود یک میلیون دلار، افزایش داد.
علاوه بر پول، برندگان با دریافت جوایز نوبل خود در مراسم اهدای جوایز در ماه دسامبر، یک مدال طلای ۱۸ عیار و دیپلم دریافت می کنند. بیشتر برندگان با پیوستن به پانتئون برنده های جایزه نوبل، از آلبرت انیشتین گرفته تا مادر ترزا، به خود افتخار می کنند.
«لو دوک تو» و «هنری کیسینجر»
منبع: newhp.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب